Een verzuimcontrole is meer dan alleen een controle aan huis
Gemeenten werken alweer vijf jaar met de Wet Werk en Bijstand (WWB). Een groot succes, want hiermee hebben gemeenten en sociale diensten de afgelopen jaren een groot aantal mensen uit de bijstand geholpen. De huidige recessie en de verwachte stijging van 40.000 bijstandsgerechtigden in de komende twee jaar , liegen er niet om en geven de noodzaak aan dit succes vast te houden en onverschrokken te blijven doorwerken aan arbeidsparticipatie voor iedereen. Hierdoor zijn gemeentelijke organisaties genoodzaakt gerichte aandacht te geven aan deze stijgende groep cliënten. Een ‘informatie-op-maat-aanpak’ werkt en leidt tot een verbetering van de dienstverlening van gemeenten.
Participatiebudget
De uitvoering en de controle op de juiste naleving van de rechten en plichten bij de Wet Werk en Bijstand kosten veel tijd. Dankzij het dit jaar ingevoerde participatiebudget kan elke gemeente in ieder geval haar klantproces nu beter inrichten omdat het er voor gezorgd heeft dat er een einde is gekomen aan al die verschillende budgetten en afzonderlijke regels. Gemeenten hebben nu meer vrijheid om te bepalen wie welke voorziening of opleiding nodig heeft om aan het werk te komen of op een andere manier deel te nemen aan de maatschappij. Het geld kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor (combinaties van) scholing, loonkostensubsidie, sociale activering, stimuleringspremies, schuldhulpverlening, bijscholing van vrijwilligers, stages, cursussen voor laaggeletterden of inburgeringcursussen. Helaas toont de praktijk aan dat er nog steeds veel cliënten zijn die ongeoorloofd wegblijven op gemaakte afspraken. Daarom is het belangrijk dat gemeenten in een vroegtijdig stadium bijstandsgerechtigden persoonlijk informeren over de rechten en plichten van beide partijen. En ook uitleggen hoe er wordt gecontroleerd en wat de gevolgen zijn bij fraude. Afspraken dienen nou eenmaal te worden nagekomen. Verschijnt een cliënt niet op een ingeplande afspraak of training, of meldt een cliënt zich ziek, dan kan dit verzuim gecontroleerd worden. Als er goed wordt verteld, wordt er ook goed geluisterd en andersom. Zo ontstaat er als vanzelf oprecht contact en verbinding en dat brengt mensen op een positieve manier in beweging.
Cliënten die zich niet houden aan de overeengekomen regels en afspraken, kunnen in toenemende mate worden gesanctioneerd. Daarom voeren de meeste gemeenten nog steeds een zichtbaar ‘lik op stuk’-beleid want bij fraude moet er gestraft worden. Kernbegrippen hierbij zijn: helder, snel en streng. Een sanctie, zoals het stopzetten van een uitkering, heeft verstrekkende gevolgen voor de cliënt. Als tot deze maatregel wordt overgegaan, moet men uiterst zorgvuldig omgaan bij de beoordeling van een verzuimsituatie.
Thuissituatie speelt een rol
De controle op het verzuim valt meestal onder de verantwoordelijkheid van de betrokken casemanager. Voor casemanagers is het vervelend als cliënten wederom niet komen opdagen op een afspraak. Iedereen is wel eens ziek. Maar wat als een cliënt vaak verzuimt of als u twijfelt aan de ziekmelding? Om een juiste inschatting van verzuim te maken kan de thuissituatie een grote rol spelen. Helaas zijn casemanagers vanwege werkdruk niet altijd in de gelegenheid om een cliënt thuis te bezoeken. Dat is jammer want hoe bedreven men ook is in het voeren van het telefonisch verzuimgesprek, een bezoek aan huis geeft altijd het volledigste beeld van een verzuimsituatie.
En bij ongeoorloofde afwezigheid wil je eigenlijk ook iemand rechtstreeks aanspreken op zijn of haar gedrag. Controle op verzuim lijkt negatief, maar door iemand thuis te bezoeken, toon je belangstelling. Je biedt ruimte voor ventilatie, je houdt een spiegel voor en wijst iemand op zijn of haar verantwoordelijkheden. Het is uiteindelijk de bedoeling om als gemeente iemand uit de bijstand te helpen. Hoe moet dat straks bij een nieuwe werkgever? Ook daar gelden afspraken.
Persoonlijke aandacht werkt
Door deze gerichte ‘informatie-op-maat-aanpak’ geef je als gemeente een belangrijk signaal af. Je benadert de persoon op een positieve manier en gaat niet direct uit van fraude. Bovendien kunnen tijdens de verzuimcontrole de ernst en oorzaak van klachten veel beter worden ingeschat dan tijdens een telefonisch gesprek. Er wordt namelijk gesproken met de cliënt op die plek, waar hij of zij zich het meest thuis voelt. Een goede inschatting per ziektegeval en een luisterend oor doen de kans op lang verzuim en de daarmee gemoeide kosten aanzienlijk afnemen. De casemanager ziet de persoon nooit thuis. Daarentegen komt de verzuimcontroleur op bezoek ‘achter de voordeur’ en kijkt recht in de ogen van de cliënt. Een beeld zegt vaak meer dan duizend woorden. Doel van een huisbezoek is het inwinnen van informatie over de oorzaak van het verzuim en het maken van afspraken over hervatting. Hierdoor wordt onnodig (langdurig) ziekteverzuim beperkt. Bij een huisbezoek kunnen ook makkelijker situaties worden gesignaleerd die toekomstig verzuim kunnen veroorzaken.
Verzuimcontroles uitbesteden
De gemeenten Amsterdam, Zaanstad en Arnhem besteden de verzuimcontroles bij haar cliënten, die deelnamen aan een reïntegratie- of inburgeringstraject of die op een andere wijze geacht worden actief te zijn bij het verkrijgen van betaald werk, al uit aan een externe verzuimrapporteur. Zij werken samen met de VCC Groep. “Het extern uitbesteden van verzuimcontroles bevalt ons goed omdat er nauw wordt samengewerkt tussen onze casemanagers en de verzuimrapporteurs. Samen wisten zij al heel snel het verzuimpercentage omlaag te krijgen. Dit leverde een aanzienlijke kostenbesparing op en een werkdrukvermindering voor onze mensen,” aldus Sjaak van Deursen, verantwoordelijk manager bij de dienst Inwonerszaken in de gemeente Arnhem. De VCC Groep, specialist in verzuimbegeleiding voert al sinds 1995 verzuimcontroles uit voor arbodiensten, reïntegratiebedrijven, verzuimbureaus, gemeenten en werkgevers. Paul Chaillet, directeur van de VCC Groep weet uit ervaring dat 40% van de populatie van reïntegratietrajecten niet thuis is bij een huiscontrole. “Met een strikt afsprakenbeleid, zoals direct de volgende dag hervatten bij niet thuissituaties, weten wij verzuim en ongeoorloofde afwezigheid terug te dringen. Wij werken met prestatie-indicatoren en meten de output per rapporteur. Persoonlijke aandacht is het sleutelwoord bij het terugdringen van het korte ziekteverzuim.”
\Juist in deze tijden van recessie is het dus aan te raden voor gemeenten om de lijnen kort te houden en snel en effectief in te grijpen bij verzuim en ongeoorloofde afwezigheid. De financiële gevolgen van ziekteverzuim worden anders steeds groter. Met een intensieve verzuimbegeleiding is veel winst te behalen. De praktijk heeft bewezen dat de verzuimcontrole een zeer goed instrument is om vooral het kortdurend ziekteverzuim terug te dringen. Een bezoek aan huis geeft direct een helder beeld over de werkelijke situatie. Als gemeente laat je zien dat je betrokken bent en je blijft het contact met je cliënt onderhouden. Een uitstekende manier voor een gemeente om aan te tonen dat zij in staat is om de Wet Werk en Bijstand zo doeltreffend en doelmatig mogelijk uit te voeren. Met als uiteindelijk resultaat dat het aantal bijstandsgerechtigden wordt beperkt en de reïntegratie naar werk wordt bevorderd.
